“Maar ik iets niet begrijpen… ik weet die woorden niet, hij ook niet” De invloed van taalverschillen op meertalige interacties tussen ouders, hun kinderen en logopedisten.
Sione Twilt, Jan ten Thije, Karin Neijenhuis & Rick de Graaff (Hogeschool Rotterdam & Universiteit Utrecht)
Taalverschillen tussen cliënten en professionals beïnvloeden de toegankelijkheid en kwaliteit van de zorg (Ferguson, 2002; Jacobs et al., 2017). Het wederzijds begrip en de gezamenlijke besluitvorming kan bij grote taalverschillen moeizaam verlopen, wat tot miscommunicatie en uitsluiting kan leiden (Cox & Maryns, 2021; Schouten et al., 2020; Zemouri, 2022). Het inzetten van strategieën voor inclusieve meertaligheid, zoals vertalen of het gebruik van een lingua franca, (Backus et al., 2015) kan juist inclusie bevorderen.
Binnen het domein van de Logopedie, waarin taal zowel middel als doel is, zijn uiteenlopende taalverschillen een dagelijkse realiteit. Wetenschappelijk onderzoek hiernaar richt zich voornamelijk op de complexe diagnostiek en behandeling van meertalige cliënten met taalstoornissen (Berns et al., 2015, Simea, 2016; Stow & Dodd, 2003), maar in de praktijk blijkt ook een handelingsverlegenheid ten aanzien van het contact met meertalige cliënten (Hasanova, 2023; Lagendijk, 2021). Alhoewel logopedisten experts in communicatie zijn en daarnaar handelen (NVLF, 2023), worden gesprekken waarbij de taalverschillen tussen de gesprekspartners te groot zijn als complex ervaren (Wiliams & McLeod, 2012). De complexiteit neemt zelfs toe wanneer het triadische consulten betreft waarbij logopedisten met meertalige ouders over hun kinderen met een hulpvraag in de communicatie spreken (Hasanova, 2023; Lagendijk, 2021). Met name het bereiken van een interactieve samenwerking met deze ouders ten aanzien van de behandeling vormt een uitdaging (Klatte et al. 2019; Santhanam et al., 2018).
Om inzicht te verkrijgen in de meertalige communicatie tussen logopedisten en ouders is een, op de functionele pragmatiek gebaseerde, discours analyse (Redder, 2008) uitgevoerd op 33 transcripten van authentieke gesprekken uit de praktijk. Twee datasets zijn samengesteld, geanalyseerd en vergeleken: anamnesegesprekken (n=15) en besprekingen van testresultaten (n=18). De uitgevoerde analyse biedt onder andere inzicht in (on)succesvolle interacties, de toegepaste interactiestrategieën en het adresseren van ouderbetrokkenheid.
De resultaten laten zien dat de gesprekken waarin het taalverschil groter is minder succesvolle interacties bevatten. Tevens blijkt dat ouders en logopedisten diverse communicatiestrategieën toepassen om hun interactionele doelen te bereiken (Twilt et al., 2023). Met name het gebruik van gebaren en materiaal en het tekenen en schrijven zijn manieren om het gesprek te faciliteren. Daarentegen worden specifieke strategieën voor inclusieve meertaligheid (Backus et al., 2015), zoals vertalen, minder frequent gebruikt. Het adresseren van ouderbetrokkenheid gebeurt bij een kleiner taalverschil tussen de ouder en logopedist vaker op interactieve wijze, terwijl de meeste gesprekken gekenmerkt worden door een beperkte of geen adressering van ouderbetrokkenheid. De poster geeft een overzicht van deze discourstypen en een voorbeeld van de minimale adressering van ouderbetrokkenheid.
Dit onderzoek toont de asymmetrische relatie tussen ouders en logopedisten die niet of nauwelijks dezelfde taal spreken. Het ontbreken of de verminderde aanwezigheid van een gedeelde taal tussen de participanten heeft invloed op het wederzijds begrip en het adresseren van de samenwerking tussen de ouder en de logopedist.
Ondanks de communicatieve expertise van de logopedist en de (taal)handelingen die de gesprekspartners uitvoeren, hebben taalverschillen invloed op de mate van inclusieve zorg voor meertalige kinderen en hun ouders.
Referenties
Backus A., Gorter, D., Knapp, K., Schjerve-Rindler, R., Swanenberg, J., ten Thije, J.D. & Vetter, E. (2013). Inclusive multilingualism: Concept, Modes and Implications. Journal of Applied Linguistics (EuJAL), 1 (2), 179-215. https://doi.org/10.1515/eujal-2013-0010
Berns, P.E.G., Jünger, N., Boxum, E., Nouwens, F., van der Staaij, M. G., van Wessel, S., van Dun, W., van Lonkhuijzen, J.G., & CBO. (2015). Logopedische richtlijn Diagnostiek en behandeling van afasie bij volwassenen. Woerden: Nederlandse Vereniging voor Logopedie en Foniatrie.
Cox, A., Maryns, K. (2021). Multilingual consultations in urgent medical care. The translator, 1-19. https://doi.org/10.1080/13556509.2020.1857501
Ferguson, W.J. (2002). Culture, language, and the doctor-patient relationship. Family Medicine and Community Health Publications and Presentations, 34 (5), 353-361. Geraadpleegd op 19 juni 2021, van https://escholarship.umassmed.edu/fmch_articles/61.
Hasanova, E. (2023). Taalbarrières met ouders in de Logopediepraktijk, Een kwalitatief onderzoek naar de ervaringen, behoeften en wensen van logopedisten in het contact met anderstalige ouders van meertalige kinderen met een taalstoornis. [Bachelor thesis], Logopedie, Hogeschool Rotterdam.
Jacobs, E.A. & Diamond, L.C. (2017). Providing health care in the context of language barriers: International perspectives. Multilingual Matters.
Klatte, I. S., Harding, S., & Roulstone, S. (2019). Speech and language therapists’ views on parents’ engagement in Parent–Child Interaction Therapy (PCIT). International journal of language & communication disorders, 54(4), 553-564.
Lagendijk, S. (2021). Ouderbetrokkenheid in de logopediepraktijk, meertalige ouders die het Nederlands beperkt beheersen betrekken bij de logopedische behandeling [Bachelor thesis], Logopedie, Hogeschool Rotterdam.
NVLF (2023). Beroepsprofiel logopedist. Nederlandse Vereniging voor Logopedie en Foniatrie.
Redder, Angelika (2008). Functional Pragmatics. In G. Antos and E. Ventola (eds) and T. Weber Handbook of Interpersonal Communication, 133-178. Berlin: Mouton de Gruyter.
Santhanam, S. P., Parveen, S., Santhanam, S. P., & Parveen, S. (2018). Serving culturally and linguistically diverse clients: A review of changing trends in speech-language pathologists’ self-efficacy and implications for stakeholders. Clinical Archives of Communication Disorders, 3(3), 165-177.
Schouten, B.C., Cox, A., Duran, G., Kerremans, K., Köseoğlu Banning, L., Lahdidioui, A., van den Muijsenbergh, M., Schinkel, S., Sungur, H., Suurmond, J., Zendedel, R. & Krystallidou, D. (2020). Mitigating language and cultural barriers in healthcare communication: Toward a holistic approach, Patient Education and Counseling, 103, 2604-2608. https://doi.org/10.1016/j.pec.2020.05.001.
Simea (2016). Handleiding TOS bij meertaligheid. Geraadpleegd op 19 juni 2021, van
https://simea.nl/media/richtlijnen/si166289-simea-handreiking-meertaligheid-tos.pdf.
Stow, C., & Dodd, B. (2003). Providing an equitable service to bilingual children in the UK: A review. International journal of language & communication disorders, 38(4), 351-377.
Twilt, S., Neijenhuis, K., ten Thije, J., & de Graaff, R. (2023). Multilingual communication in Speech Language Therapy. Dutch Journal of Applied Linguistics, 12. Anéla/VIOT junior conference.
Williams, C. J., & McLeod, S. (2012). Speech-language pathologists’ assessment and intervention practices with multilingual children. International Journal of Speech-Language Pathology, 14(3), 292-305.
Zemouri, C. (2022). Discriminatie maakt ziek. Hoe patiënten met een migratieachtergrond door zorgdiscriminatie verslechterde zorg ontvangen. Statera Wetenschappelijk instituut. Geraadpleegd op 2 oktober 2024, van https://instituutstatera.nl/discriminatie-maakt-ziek/